Муус устар 25 күнүгэр Софрон Данилов “Бааһына” сэһэнин ырытыы Капитоновкатааҕы кырдьаҕастар дьиэлэрин олохтоохторун кытта буолан ааста. Бу тэрээһиммит ыҥырыылаах ыалдьытынан поэт, литературнай критик, Арассыыйа суруйааччыларын уонна суруналыыстарын Сойуустарын чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, П.А. Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, Казахстан Алаш литэрэтииринэй бириэмийэ лауреата, Таатта, Нам улуустарын Бочуоттаах олохтооҕо, Гражданскай килбиэн бочуот знагын кавалера – Николай Егорович Винокуров – Урсун кыттыыны ылла.
Саха народнай суруйааччыта Софрон Петрович Данилов олоҕун уонна айар үлэтин туһунан Литературнай музей научнай үлэһитэ Николай Егорович – Урсун ахтыы оҥордо.
Хас биирдии норуот бэйэтин өркөн өйүн, санаатын – оноотун, сырдык иэйиитин эбэтэр хомолтотун этээччи, кини кыһалҕалаах олоҕун туһугар туруулаһан охсуһааччы, дурда – хахха буолар, тумус туттар дьонноох буолар. Биһиги оннук дьоннорбутуттан биирдэстэринэн – саха народнай суруйааччыта Софрон Данилов буолар.
Саха суруйааччылара күн бүгүн тыл – өс баайынан, уобарастааһын күүстээҕинэн, ааспыт кэм тутулун илэ – чахчы сырдатан, кэрэтик ойуулаан хас биирдии омсолоох геройдарыгар ааҕааччы болҕомтотун тардар айымньылаахтар. Бу Софрон Данилов “Бааһына” сэһэнин аахтахха, Саха сиригэр тыа дьонун олоҕун кытта дириҥник билсэҕин. Суруйааччы бу айымньыта уларыта тутуу саҕаланыыта, дойдубут саҥа историческай кэрдиис кэмҥэ үктэнэн эрдэҕинэ, “Бааһына” диэн сэһэнэ бэчээттэммитэ. Биһиги устан ааспыт олохпутун, улугуруу уонна уларыта тутуу саҕанааҕы кэмнэри Софрон Данилов кыраҕы хараҕынан кинилэр хараҥа мэҥнэрин, сырдык даҕаны өрүттэрин уус-уран айымньы оҥорон ааҕааччыга тириэрдибитэ. Бу сэһэн дьиҥнээх олоххо буолбут чахчыларга олоҕуран суруллубута, манна ойууланар дойду – Мытаах сирэ – уота.
Айымньы сүрүн геройа Баһыкка оҕонньор ыспыт курааны, хаһыҥы тулуйумтуо бурдуктаах бааһынатын сүөһү мэччирэҥэр кубулутаары гыммыттарыттан салҕанан – сайдан, суолтата кэҥээн, ис номоҕо дириҥиир. Сиэнэ кыыс Тээйэ олус аһыныгас сүрэхтээҕэ ойууланар уонна Кирилэ диэн бостуук олус ордуос, тугу да улахаҥҥа уурбат киһи майгытын Софрон Данилов олус күүскэ биэрэр. Бу бааһынатыгар үүнэн турар бурдугун того, ким туһугар харыстыыра кытта ойууланар. Манна үүннэриллибит бурдук туһуттан суорума суолламмыт доҕорун, “Кыһыл булуукка” холхуос бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит доҕорун эдэркээн Хабырыыс Чаахабын саныыр. Нэһилиэгин дьонун суттан быыһаары, бэйэтин хорсун быһыытынан, тус олоҕун да толук биэрэрин кэрэйбэтэх уолу Баһыкка саныыр. Ол кэмнэргэ күүстээх уурааҕынан, биир да туорааҕы бэйэҥ тускар туһаммат бириэмэҕэр, дэриэбинэ дьоно, оҕолоро аччыктаан, хоргуйан өлөллөрүн улахаҥҥа уурбатах былаас, дьаһалта баар буола сылдьыбытын бу айымньыттан билэҕин.
“Бааһына” диэн сэһэнигэр Софрон Данилов сымыйалааһын уонна баттыгастаах сыһыан ханнык баҕарар көстүүтүн букатын сөбүлээбэтин, личность өрө тутуллуутун кытаанахтык сэмэлиирин көрдөрбүтэ.
“Сэһэн дьоҕус гынан баран, олох бары өттүн хабар сүдү айымньы”, – диэн интэринээт – дьиэ олхтооҕо Афанасий Афанасьевич бэлиэтээтэ. “Норуоттар доҕордоһууларыгар, оҕону иитиигэ уонна төрөөбүт тылы үөрэтии боппуруостарыгар Софрон Петрович дириҥ болҕомтотун уурбутун сөбүлээтим”, – диэн санаатын Марфа Дмитриевна Жиркова үллэһиннэ. Бу сэһэн олохтоохтор ортолоругар улахан сэҥээриини ылла, иҥэн–тоҥон аахпатах өттө айымньыны кытта дириҥник билсиһиэх санаалара күүһүрдэ.
“…Эт илиим туппутун, дьоҕус дьоҕурум
Айбытын барытын норуоппар анаатым,
Үтүө санаанан, ыраас суобаспынан,
Сэмэй сүрэх этэринэн олордум!…” – диэн Софрон Петрович бу дириҥ иэйиилээх тылларынан биһиги ааҕааччыларбытын кытта көрсүһүүбүтүн түмүктээтибит.
Пухова С.И., көрбөттөр библиотекаларын кэтэхтэн
абонеменын библиотекэрэ